انتخاب ابزار طراحی وبسایت، یک تصمیم صرفاً سلیقهای نیست؛ بلکه یک تصمیم استراتژیک فنی است که مستقیماً بر سئو، عملکرد (Performance) و تجربه کاربری (UX) شما تأثیر میگذارد. بسیاری از کاربران در جستجوی بهترین افزونه های صفحهساز هستند، با این تصور که ابزارهایی مانند المنتور تنها راهحل برای طراحی بصری پیچیده محسوب میشوند. اما با بلوغ شگفتانگیز ویرایشگر بومی وردپرس (Gutenberg) و ظهور ویرایش کامل سایت (FSE)، این معادله به کلی تغییر کرده است.
در این تحلیل جامع، ما به مقایسه فنی، عملی و دادهمحور «گوتنبرگ در برابر صفحهسازها» میپردازیم. هدف ما این است که شما بتوانید تصمیمی آگاهانه، مبتنی بر داده و همراستا با اصول E-E-A-T برای پروژه خود اتخاذ کنید؛ انتخابی بین «سرعت طراحی» و «سرعت عملکرد».
جدول کاربردی: ماتریس تصمیمگیری (گوتنبرگ در برابر صفحهسازها)
برای کمک به تصمیمگیری سریع شما، در این جدول، نتایج کلیدی مقایسههای انجام شده را خلاصه کردهایم:
| معیار ارزیابی | گوتنبرگ (ویرایشگر بومی + افزونه بلوکی) | صفحهسازها (مانند المنتور پرو) |
| سئو تکنیکال و Core Web Vitals | عالی (کد پاک، حداقل JS/CSS) | ضعیف تا متوسط (ریسک بالای Code Bloat) |
| انعطافپذیری و کنترل طراحی | خوب تا عالی (نیازمند یادگیری FSE) | عالی (کنترل کامل بصری و زنده) |
| راحتی استفاده (برای مبتدی) | متوسط (دارای منحنی یادگیری) | عالی (رابط کاربری بسیار شهودی) |
| وابستگی فنی (Vendor Lock-in) | ندارد (خروجی HTML استاندارد) | بسیار شدید (محتوا پس از حذف، از بین میرود) |
| هزینه نهایی | رایگان (یا هزینه کم برای افزونه بلوکی) | متوسط (نیازمند اشتراک سالانه Pro) |
| توصیه استراتژیک وزیر سئو | بهترین گزینه برای سئو بلندمدت و عملکرد | گزینه مناسب برای طراحی سریع و کمپینهای موقت |
گوتنبرگ چیست؟ (نگاهی عمیق به چیزی فراتر از یک ویرایشگر محتوا)
ورود گوتنبرگ (Gutenberg) به اکوسیستم وردپرس در نسخه ۵.۰، صرفاً یک بهروزرسانی ساده نبود؛ بلکه یک تغییر استراتژیک بنیادی در فلسفه این سیستم مدیریت محتوا (CMS) بود. بسیاری گوتنبرگ را تنها با عنوان «ویرایشگر جدید وردپرس» میشناسند، اما این تعریف، اهمیت و عمق واقعی آن را نشان نمیدهد.
گوتنبرگ پاسخی مستقیم از سوی وردپرس به دو نیاز اساسی بازار بود:
۱. رقابت با صفحهسازها (Page Builders): ارائه تجربه کاربری بصری و انعطافپذیر برای طراحی، که پیش از این در انحصار افزونههایی مانند المنتور یا ویژوال کامپوزر بود.
۲. حرکت به سمت ساختار کامپوننتمحور (Component-Based): همسویی با روندهای مدرن طراحی وب (مانند React) که در آن، رابط کاربری به اجزای کوچک، مستقل و قابل استفاده مجدد تقسیم میشود.
درک گوتنبرگ برای هر متخصص سئو یا مدیر وبسایت حیاتی است، زیرا این ویرایشگر نهتنها بر «چگونگی» تولید محتوا، بلکه بر «ساختار» فنی، «سرعت» بارگذاری (و در نتیجه Core Web Vitals) و «تجربه کاربری» (UX) کل وبسایت شما تأثیر مستقیم میگذارد.
تعریف گوتنبرگ: از ویرایشگر بلوکی تا قلب تپنده وردپرس
گوتنبرگ در هسته خود، یک «ویرایشگر بلوکی» (Block Editor) است. این مفهوم، جایگزین ویرایشگر کلاسیک وردپرس (TinyMCE) شد که شبیه به یک نرمافزار واژهپرداز ساده (مانند Word) عمل میکرد.
در ویرایشگر کلاسیک، تمام محتوای شما (متن، تصاویر، نقلقولها) در یک فیلد واحد و پیوسته قرار میگرفت. اما در گوتنبرگ، هر عنصر محتوایی یک «بلوک» مجزا است:
- یک پاراگراف، یک بلوک است.
- یک تیتر (H2, H3)، یک بلوک است.
- یک تصویر، یک بلوک است.
- یک دکمه فراخوان به اقدام (CTA)، یک بلوک است.
- یک گالری تصاویر یا یک ویدئو، بلوکهای مجزا هستند.
مزیت استراتژیک این رویکرد:
۱. کنترل دقیق (Granular Control): شما میتوانید تنظیمات هر بلوک (مانند رنگ پسزمینه، اندازه فونت، چینش) را بهصورت مستقل و بدون نیاز به کدنویسی مدیریت کنید. ۲. قابلیت استفاده مجدد (Reusability): شما میتوانید یک بلوک یا گروهی از بلوکها (مثلاً یک باکس CTA طراحیشده) را بهعنوان «بلوک قابل استفاده مجدد» (Reusable Block) ذخیره کرده و در دهها صفحه دیگر استفاده کنید. این امر به یکپارچگی طراحی و بهینهسازی نرخ تبدیل (CRO) کمک شایانی میکند.
به همین دلیل، گوتنبرگ از یک «ویرایشگر متن» به «قلب تپنده» وردپرس تبدیل شده است؛ زیرا دیگر فقط ابزار نوشتن مقاله نیست، بلکه ابزار ساختارسازی و طراحی کل وبسایت است.
معرفی Full Site Editing (FSE): گام بلند وردپرس برای حذف صفحهسازها
اگر گوتنبرگ «ابزار» بود، Full Site Editing (FSE) یا «ویرایش کامل سایت» «هدف نهایی» آن است. FSE که اکنون بخش جداییناپذیر هسته وردپرس (در پوستههای مبتنی بر بلوک) محسوب میشود، دقیقاً همان چیزی است که از نامش پیداست: توانایی ویرایش تمام بخشهای سایت با استفاده از همان رابط بلوکی گوتنبرگ.
پیش از FSE: شما با گوتنبرگ فقط میتوانستید «محتوای» داخلی یک برگه یا نوشته را ویرایش کنید. برای تغییر هدر (Header)، فوتر (Footer) یا سایدبار، باید به تنظیمات پوسته یا بخش ابزارکها مراجعه میکردید.
پس از FSE: مفاهیمی مانند «ابزارک» یا «منوهای سنتی» در حال حذف شدن هستند. شما اکنون میتوانید:
- هدر و فوتر سایت را مستقیماً با بلوکها طراحی کنید.
- تمپلیتهای (Templates) مختلفی برای صفحات (مانند صفحه ۴۰۴، صفحه نتایج جستجو، یا صفحه آرشیو دستهبندی) بسازید.
چرا این گام بلند وردپرس است؟ هدف مستقیم FSE، کاهش وابستگی کاربران به صفحهسازهای سنگین (Third-party Page Builders) است. صفحهسازها اگرچه محبوب هستند، اما اغلب منجر به تولید کدهای اضافی (Code Bloat) و کاهش شدید سرعت سایت میشوند که این امر یک فاجعه برای سئو و Core Web Vitals است.
FSE راهحل «بومی» (Native) وردپرس است که نوید میدهد همان انعطافپذیری طراحی را با حداقل کد و حداکثر بازدهی (Performance) ارائه دهد.
گوتنبرگ به تنهایی چه قابلیتهای طراحی به ما میدهد؟
بسیاری از کاربران قدرت واقعی گوتنبرگ را دستکم میگیرند و تصور میکنند بدون افزونههای جانبی، قابلیت خاصی ندارد. این تصور نادرست است. گوتنبرگ بهتنهایی (در هسته وردپرس) مجموعهای قدرتمند از ابزارهای طراحی را ارائه میدهد که برای تولید محتوای غنی و کاربرپسند (و در نتیجه سئو-محور) کاملاً کافی است:
۱. بلوک ستونها (Columns Block): * کاربرد: ایجاد لیاوتهای (Layouts) چند ستونی پیچیده. شما میتوانید عرض هر ستون را بهصورت دقیق (درصد یا پیکسل) تنظیم کنید.
۲. بلوک گروه (Group Block) و ردیف (Row Block): * کاربرد: این دو بلوک برای ساختاربندی و دستهبندی بلوکهای دیگر حیاتی هستند. شما میتوانید چندین بلوک را در یک «گروه» قرار دهید و برای کل آن گروه یک پسزمینه، پدینگ (Padding) یا تنظیمات چینش مشخصی تعریف کنید.
۳. الگوهای بلوکی (Block Patterns): * کاربرد: اینها مجموعهای از بلوکهای از پیش طراحیشده و آماده هستند (مثلاً یک بخش معرفی خدمات، یک لیست قیمت یا یک گالری). شما با یک کلیک آنها را درج کرده و فقط محتوای آن را جایگزین میکنید. این قابلیت، سرعت تولید محتوا را به شکل چشمگیری افزایش میدهد.
۴. بلوکهای رسانهای پیشرفته: * کاربرد: بلوکهایی مانند «رسانه و متن» (Media & Text) برای قرار دادن تصویر در کنار متن، یا بلوک «جلد» (Cover) برای ایجاد تصاویر بنر تمامعرض با متن روی آن، قابلیتهای طراحی بسیار خوبی ارائه میدهند.
۵. بلوک حلقه کوئری (Query Loop Block): * کاربرد: این یکی از قدرتمندترین بلوکهاست. به شما اجازه میدهد تا لیستی از آخرین مقالات، محصولات یا هر نوع پست تایپ (Post Type) دیگری را مستقیماً در هر برگهای نمایش دهید و نحوه نمایش آن (مثلاً شبکهای یا لیستی) را سفارشی کنید—کاری که قبلاً نیازمند کدنویسی یا افزونههای سنگین بود.
درک و تسلط بر این بلوکهای هسته، به شما امکان میدهد صفحاتی خلق کنید که هم از نظر بصری جذاب هستند و هم به دلیل استفاده از کدهای استاندارد و بهینه وردپرس، بالاترین امتیاز را در معیارهای سرعت و سئو کسب میکنند.
چرا صفحهسازها (Page Builders) همچنان بر تخت پادشاهی نشستهاند؟
با وجود تمام پیشرفتهای چشمگیر در هسته وردپرس و گوتنبرگ (Gutenberg)، واقعیت بازار نشان میدهد که صفحهسازهای بصری (Visual Page Builders) مانند المنتور (Elementor)، دیوی (Divi) یا ویژوال کامپوزر (WPBakery) همچنان انتخاب اول بسیاری از طراحان، کسبوکارها و حتی متخصصان سئو هستند.
این تسلط، تصادفی نیست. صفحهسازها یک شکاف حیاتی در بازار را شناسایی و پر کردند: «نیاز به طراحی پیچیده و سفارشیسازی عمیق بصری، بدون نیاز به دانش کدنویسی.» آنها این فرآیند را از یک چالش فنی به یک تجربه بصری و قابل درک تبدیل کردند. درک دلایل این محبوبیت مداوم برای اتخاذ تصمیمات استراتژیک در مورد پلتفرم طراحی وبسایت شما ضروری است.
قدرت بیرقیب درگ-اند-دراپ (Drag & Drop) بصری
اساسیترین مزیت رقابتی صفحهسازها، ارائه یک تجربه کاربری کاملاً بصری مبتنی بر «کشیدن و رها کردن» (Drag & Drop) است. گوتنبرگ اگرچه مبتنی بر بلوک است، اما فرآیند طراحی در آن همچنان تا حدی «انتزاعی» (Abstract) است؛ شما بلوکها را میچینید و نتیجه را در پیشنمایش میبینید.
در مقابل، صفحهسازها یک محیط ویرایش زنده (Live Editing) ارائه میدهند. شما عناصر را مستقیماً روی بوم (Canvas) صفحه جابجا میکنید و نتیجه نهایی را همان لحظه مشاهده میکنید (که به آن WYSIWYG یا What You See Is What You Get گفته میشود). این بازخورد بصری فوری، فرآیند طراحی را از یک فعالیت فنی به یک فعالیت خلاقانه تبدیل میکند و سرعت پیادهسازی (Implementation Speed) را به شدت افزایش میدهد.
اکوسیستم عظیم ویجتها، قالبها و افزونههای جانبی (Add-ons)
گوتنبرگ بر «بلوکهای هسته» (Core Blocks) متمرکز است. اما صفحهسازها یک «بازار» (Marketplace) کامل ایجاد کردهاند. قدرت واقعی صفحهسازها صرفاً در ویجتهای پیشفرض آنها نیست، بلکه در اکوسیستم وسیعی از افزونههای جانبی (Third-party Add-ons) است که قابلیتهای آنها را گسترش میدهند.
- آیا به جدول قیمتگذاری (Pricing Table) پیشرفته نیاز دارید؟ یک ویجت برای آن وجود دارد.
- آیا به نمایش پستهای اینستاگرام یا فرمهای رزرو پیچیده نیاز دارید؟ افزونههای جانبی آن را فراهم میکنند.
- آیا به اسلایدرهای «قبل و بعد» (Before/After Sliders) یا نمایش پیشرفته محصولات ووکامرس نیاز دارید؟ اکوسیستم المنتور یا دیوی اینها را پوشش میدهد.
این اکوسیستم به کسبوکارها اجازه میدهد تا قابلیتهای بسیار خاص و کاربردی را—که مستقیماً بر بهینهسازی نرخ تبدیل (CRO) مؤثرند—به سرعت و با هزینه کم به سایت خود اضافه کنند، در حالی که دستیابی به همین قابلیتها در گوتنبرگ اغلب نیازمند توسعه سفارشی است.
کنترل کامل و سفارشیسازی پیشرفته بدون نیاز به کدنویسی
صفحهسازها به کاربران اجازه میدهند تا بر «جزئیترین» (Most Granular) المانهای طراحی کنترل داشته باشند. در گوتنبرگ، اعمال تغییرات ظریف (مانند تنظیم دقیق Margin, Padding یا Z-index) اغلب نیازمند نوشتن CSS سفارشی است.
در مقابل، صفحهسازها پنلهای تنظیمات بسیار پیشرفتهای را در اختیار کاربر قرار میدهند:
۱. تنظیمات ریسپانسیو (Responsive): شما میتوانید تنظیمات هر المان (مانند اندازه فونت، فاصله، یا حتی مخفی کردن کامل آن) را برای دسکتاپ، تبلت و موبایل بهصورت مجزا تعریف کنید. این سطح از کنترل ریسپانسیو برای تجربه کاربری (UX) مدرن حیاتی است. ۲. تنظیمات پیشرفته (Advanced): اعمال افکتهای حرکتی (Motion Effects)، تنظیمات پسزمینه (مانند گرادیانت یا ویدئو) و مدیریت CSS سفارشی در سطح همان ویجت، همگی از طریق رابط کاربری گرافیکی (GUI) امکانپذیر است.
این سطح از کنترل، نیاز به توسعهدهنده (Developer) را برای سفارشیسازیهای روزمره به صفر نزدیک میکند و به مدیران بازاریابی اجازه میدهد تا لندینگ پیجها را مستقیماً و به سرعت برای کمپینهای مختلف بهینه کنند.
مقایسه مستقیم: گوتنبرگ در برابر صفحهسازها (نبرد در ۵ راند کلیدی)
این نبرد، تقابل «عملکرد بومی» (Native Performance) در برابر «انعطافپذیری بصری» (Visual Flexibility) است.
راند اول: سرعت و عملکرد (Performance) – نبرد با Code Bloat
این مهمترین راند برای متخصصان سئو و فاکتورهای Core Web Vitals (CWV) است.
- گوتنبرگ (Gutenberg):
- رویکرد: گوتنبرگ بهعنوان بخشی از هسته وردپرس (WordPress Core) طراحی شده است. خروجی آن کدهای HTML پاک، معنایی (Semantic) و بهینه است.
- نتیجه: حداقل میزان «کد مازاد» (Code Bloat) را تولید میکند. فایلهای CSS و JavaScript بارگذاریشده کاملاً ضروری و بهینه هستند. این امر مستقیماً به امتیازات عالی در PageSpeed Insights و CWV منجر میشود.
- صفحهسازها (Page Builders):
- رویکرد: برای ارائه قابلیتهای بصری (Drag & Drop)، صفحهسازها اغلب المانها را در چندین لایه <div> تودرتو میپیچند. آنها همچنین فایلهای CSS و JS بسیار حجیمی را بارگذاری میکنند—اغلب، تمام کتابخانه استایلها و اسکریپتها در هر صفحه بارگذاری میشود، حتی اگر شما فقط از ۱۰ درصد قابلیتهای آن استفاده کرده باشید.
- نتیجه: این «کد مازاد» بهطور قابل توجهی حجم صفحه (DOM Size) و زمان بارگذاری را افزایش میدهد و دستیابی به امتیازات CWV را دشوار میسازد. از منظر فنی، این خروجی میتواند شبیه به محتوایی باشد که «سهلانگارانه یا عجولانه» تولید شده است و تجربه کاربری مثبتی را رقم نمیزند.
🥇 برنده راند اول: گوتنبرگ (با اختلاف بسیار زیاد)
راند دوم: راحتی استفاده و منحنی یادگیری (Ease of Use)
این راند بر تجربه «تولیدکننده محتوا» یا «طراح» تمرکز دارد.
- گوتنبرگ:
- رویکرد: کار با گوتنبرگ مبتنی بر «بلوک» است. این رویکرد ساختاریافته و قدرتمند است، اما منحنی یادگیری (Learning Curve) آن، بهویژه برای کاربران غیرفنی که به ویرایشگر کلاسیک عادت داشتند، تندتر است. ویرایش در آن یک تجربه «Back-end» محسوب میشود و کاملاً WYSIWYG (آنچه میبینید همان چیزی است که دریافت میکنید) نیست.
- صفحهسازها:
- رویکرد: مزیت اصلی فروش (USP) صفحهسازها، ویرایش بصری زنده (Live Visual Editing) در «Front-end» است. کاربر المانها را میکشد، رها میکند و نتیجه نهایی را همان لحظه میبیند.
- نتیجه: منحنی یادگیری بسیار کوتاهی دارد و به کاربران مبتدی اجازه میدهد بهسرعت صفحات پیچیده طراحی کنند.
🥇 برنده راند دوم: صفحهسازها (بهخصوص برای کاربران مبتدی و طراحان بصری)
راند سوم: انعطافپذیری و گزینههای طراحی (Design Flexibility)
این راند توانایی ایجاد طرحهای سفارشی و پیچیده را میسنجد.
- گوتنبرگ:
- رویکرد: انعطافپذیری گوتنبرگ بهسرعت در حال رشد است (بهویژه با قابلیت Full Site Editing – FSE). اما برای دستیابی به طراحیهای بسیار پیچیده، افکتهای حرکتی (Motion Effects) یا تنظیمات بسیار دقیق ریسپانسیو، اغلب نیازمند نصب افزونههای جانبی (Block Add-ons) یا نوشتن کدهای CSS سفارشی هستید.
- صفحهسازها:
- رویکرد: این حوزه، قلمرو پادشاهی صفحهسازها است. آنها کنترل کامل و دقیق (Pixel-Perfect Control) بر هر المان ارائه میدهند: تنظیمات پیشرفته Margin/Padding، افکتهای هاور (Hover)، انیمیشنها، نمایش/عدم نمایش در موبایل/تبلت، و کتابخانه عظیمی از ویجتهای آماده (مانند اسلایدرها، فرمها، جداول قیمت).
- نتیجه: تقریباً هر طرحی را بدون نیاز به یک خط کدنویسی پیادهسازی میکنند.
🥇 برنده راند سوم: صفحهسازها
راند چهارم: هزینه و مدل قیمتگذاری (Cost Analysis)
این راند به تحلیل هزینههای مستقیم و پنهان میپردازد.
- گوتنبرگ:
- رویکرد: ۱۰۰٪ رایگان. گوتنبرگ بخشی از هسته وردپرس است و هیچ هزینهای ندارد. اگرچه برخی افزونههای بلوکی ممتاز (Premium Blocks) وجود دارند، اما برای ۹۵٪ نیازها، بلوکهای هسته و افزونههای رایگان کافی هستند.
- صفحهسازها:
- رویکرد: مدل نسخههای رایگان صفحهسازها معمولاً بسیار محدود هستند. قدرت واقعی آنها (مانند ویجتهای Pro، ساخت هدر/فوتر و…) نیازمند خرید اشتراک سالانه (Pro Version) است.
- نتیجه: این یک هزینه جاری (Recurring Cost) برای کسبوکار ایجاد میکند.
🥇 برنده راند چهارم: گوتنبرگ
راند پنجم: تأثیر بر سئو (SEO) و بهینهسازی موبایل
این راند، جمعبندی راندهای قبلی و مهمترین راند برای رشد ارگانیک است.
- گوتنبرگ:
- رویکرد: با تمرکز بر عملکرد (راند ۱) و خروجی کد پاک، گوتنبرگ بهترین پایه فنی را برای سئو فراهم میکند. ساختار آن بهطور طبیعی ریسپانسیو (Responsive) است و به دلیل سرعت بالا، تجربه کاربری مثبتی 3 در موبایل ارائه میدهد.
- نتیجه: گوتنبرگ شما را تشویق میکند تا بر اساس فلسفه «محتوای مردم-محور» (People-first content) 4 عمل کنید، جایی که تمرکز بر ارائه سریع و کارآمد اطلاعات است.
- صفحهسازها:
- رویکرد: گرچه صفحهسازها ابزارهای کنترلی عالی برای ریسپانسیو ارائه میدهند، اما مشکل «کد مازاد» (راند ۱) اغلب در دستگاههای موبایل (با اینترنت و پردازنده ضعیفتر) تأثیر منفی دوچندانی میگذارد.
- نتیجه: سرعت بارگذاری پایین در موبایل میتواند منجر به نارضایتی کاربر 5 و افزایش نرخ پرش (Bounce Rate) شود. این امر باعث میشود کاربر احساس کند «برای یافتن اطلاعات دقیقتر به جستجوی مجدد در منابع دیگر نیاز دارد» 6 که سیگنال منفی قدرتمندی برای گوگل است. استفاده بیش از حد از افکتهای طراحی، ریسک حرکت به سمت محتوای «موتور جستجو-محور» (Search engine-first content) 7 را افزایش میدهد.
🥇 برنده راند پنجم: گوتنبرگ
انتخاب استراتژیک شما چیست؟
برای درک بهتر نتیجه این مقایسه، جدول زیر را بررسی کنید:
| معیار (راند) | گوتنبرگ (ویرایشگر بومی) | صفحهسازها (مانند المنتور) |
| سرعت و عملکرد (سئو تکنیکال) | عالی (کد پاک، CWV بالا) | ضعیف (کد مازاد، CWV پایین) |
| راحتی استفاده (برای مبتدی) | متوسط (نیاز به یادگیری) | عالی (بصری و زنده) |
| انعطافپذیری طراحی | خوب (عالی با FSE و Add-ons) | عالی (کنترل کامل بصری) |
| هزینه | رایگان | متوسط (نیاز به اشتراک Pro) |
| تأثیر کلی بر سئو و موبایل | عالی (People-first) 8 | متوسط تا ضعیف (ریسک عملکردی) |
توصیه استراتژیک محمدصدرا حسینی:
۱. اگر اولویت شما سئو، سرعت و عملکرد بلندمدت است: (مثلاً برای وبلاگهای محتوایی، سایتهای خبری یا شرکتی که ترافیک ارگانیک اولویت اول آنهاست) از گوتنبرگ استفاده کنید.
۲. اگر اولویت شما طراحی بسیار پیچیده و سفارشی، سرعت بالای پیادهسازی لندینگ پیجهای متعدد (برای کمپینها) است و حاضرید برای بهینهسازی سرعت آن زمان و هزینه مضاعف صرف کنید: (مثلاً برای آژانسهای طراحی یا کمپینهای بازاریابی کوتاهمدت) از صفحهساز استفاده کنید.
آزمون عملی (تجربه ما): ساخت یک لندینگ پیج با گوتنبرگ و المنتور
چالش طراحی هدر و فوتر: FSE در برابر Theme Builder
این اولین چالش در پیادهسازی یک لندینگ پیج کامل است.
- المنتور (Theme Builder):
- تجربه: فرآیند در المنتور پرو بسیار بالغ و روان است. بخش «Theme Builder» یک رابط کاملاً بصری (WYSIWYG) ارائه میدهد. ساختن یک هدر سفارشی با سه ستون (لوگو، منو، دکمه CTA) و تنظیمات دقیق ریسپانسیو آن، در کمتر از ۱۵ دقیقه انجامپذیر است. کنترل کامل بر روی المانها مانند «Sticky Header» بهصورت پیشفرض وجود دارد.
- گوتنبرگ (Full Site Editing – FSE):
- تجربه: این فرآیند نیازمند استفاده از یک «پوسته بلوکی» (Block Theme) و ورود به بخش «Site Editor» است. تجربه کاربری در این بخش، در مقایسه با المنتور، هنوز «زمخت» (Clunky) است. اگرچه ساختار مشابهی (استفاده از بلوکهای Row و Group) امکانپذیر است، اما دستیابی به چینش دقیق و تنظیمات ریسپانسیو نیازمند صبر و دانش فنی بیشتری در مورد تنظیمات بلوکها است.
- برنده چالش اول: المنتور از نظر «سرعت پیادهسازی» و «راحتی کاربری» برای هدر و فوتر، قاطعانه برنده است.
چالش ساخت بخشهای پیچیده: (Hero Section, Testimonials)
در این بخش، به سراغ بدنه اصلی لندینگ پیج رفتیم.
- بخش Hero (بنر اصلی با CTA):
- المنتور: بسیار ساده. با استفاده از یک «Section» با پسزمینه تصویر یا گرادیانت، تنظیم ارتفاع (Min Height) و کشیدن ویجتهای «Heading» و «Button»، این بخش بهسرعت طراحی شد.
- گوتنبرگ: قابل قبول. با استفاده از بلوک «Cover» (جلد) میتوان دقیقاً همین کار را انجام داد. بلوک Cover بسیار قدرتمند است و اجازه تودرتو کردن بلوکهای دیگر (تیتر، پاراگراف، دکمه) و تنظیم شفافیت (Opacity) پسزمینه را میدهد. از نظر زمانی، تفاوت چندانی وجود نداشت.
- بخش Testimonials (نظرات مشتریان بهصورت اسلایدر):
- المنتور: دارای ویجتهای اختصاصی «Testimonial Carousel» یا «Image Carousel» است. ساخت یک اسلایدر حرفهای از نظرات مشتریان در عرض چند دقیقه انجام شد.
- گوتنبرگ: نقطه ضعف کلیدی. هسته گوتنبرگ بلوک «Slider» یا «Carousel» ندارد. ما مجبور شدیم یا از یک افزونه بلوک ثالث (Add-on) استفاده کنیم (که این کار را کردیم) یا نظرات را بهصورت ستونهای استاتیک نمایش دهیم. این بخش، فرآیند طراحی در گوتنبرگ را بهشدت کند کرد.
- برنده چالش دوم: المنتور در ساخت بخشهای دینامیک و پیچیده (مانند اسلایدرها و تبها) به دلیل کتابخانه ویجتهای بالغ خود، بسیار سریعتر عمل میکند.
نتیجه تجربه ما: کدام یک سریعتر و کدام یک تمیزتر بود؟ (E-E-A-T)
این بخش، نتیجهگیری استراتژیک این آزمون عملی است.
- کدام یک سریعتر بود؟ (از نظر زمان طراحی)
- المنتور. بدون شک. کل فرآیند طراحی لندینگ پیج با المنتور، به دلیل رابط بصری زنده و کتابخانه ویجتهای آماده، تقریباً ۴۰ تا ۵۰ درصد سریعتر از گوتنبرگ (حتی با کمک افزونه بلوک) بود.
- کدام یک تمیزتر بود؟ (از نظر خروجی کد و عملکرد)
- گوتنبرگ. اینجا جایی است که گوتنبرگ برتری استراتژیک خود را نشان میدهد.
- تحلیل کد المنتور: خروجی کد مملو از لایههای <div> تودرتو و کلاسهای CSS متعدد بود (Code Bloat). امتیاز PageSpeed به دلیل بارگذاری فایلهای JS و CSS حجیم، پایینتر بود.
- تحلیل کد گوتنبرگ: خروجی کد بسیار پاک، معنایی (Semantic) و سبک بود. حتی با افزودن یک افزونه بلوک سبک، حجم صفحه و تعداد درخواستها (Requests) به مراتب کمتر بود. امتیاز Core Web Vitals بهراحتی در محدوده سبز قرار گرفت.
اتصال به E-E-A-T:
این «تجربه» (Experience – اولین E) عملی ما نشان داد:
۱. E (Experience – کاربر): اگرچه المنتور تجربه طراح را سرعت میبخشد، اما گوتنبرگ تجربه کاربر نهایی (User Experience) را به دلیل سرعت بارگذاری بالاتر، به شدت بهبود میبخشد. ۲. E (Expertise – تخصص): استفاده از المنتور برای دستیابی به یک «برد سریع» (Quick Win) در طراحی آسان است. اما انتخاب گوتنبرگ، نشاندهنده «تخصص» (Expertise – دومین E) عمیقتر در سئو تکنیکال و درک اهمیت عملکرد (Performance) بر زیباییشناسی صِرف است. ۳. T (Trust – اعتماد): یک سایت کند (خروجی محتمل المنتور) اعتماد کاربر را از بین میبرد. یک سایت سریع (خروجی محتمل گوتنبرگ) سیگنال «اعتماد» (Trustworthiness) و حرفهای بودن را ارسال میکند.
نتیجهگیری نهایی: المنتور یک ابزار سریع برای «طراحی» است، اما گوتنبرگ یک ابزار برتر برای «ساخت استراتژیک محتوای مردم-محور» (People-first content) و بهینه برای سئو است.
آینده وردپرس: آیا گوتنبرگ به طور کامل صفحهسازها را «جایگزین» خواهد کرد؟
تحلیل ما در «وزیر سئو» نشان میدهد که ما شاهد «جایگزینی کامل» نخواهیم بود، بلکه شاهد یک «بخشبندی استراتژیک بازار» (Strategic Market Segmentation) خواهیم بود. گوتنبرگ بهعنوان راهحل بومی (Native)، استاندارد طلایی برای عملکرد، سئو تکنیکال و پروژههای جدید خواهد شد، در حالی که صفحهسازها جایگاه خود را در بخشهایی خاص (که در ادامه ذکر میشود) حفظ خواهند کرد.
نقش حیاتی افزونههای کمکی گوتنبرگ (Block Libraries)
این مهمترین عاملی است که آینده را رقم میزند. گوتنبرگ «هسته» (Core) بهتنهایی، همانطور که در آزمون عملی دیدیم، از نظر طراحی دارای شکافهایی (Gaps) است (مانند نبود اسلایدر بومی).
اینجاست که «کتابخانههای بلوکی» (Block Libraries) یا افزونههای کمکی گBTN (مانند Kadence Blocks, GenerateBlocks, Spectra) وارد میشوند. این افزونهها، «صفحهساز» نیستند؛ آنها «تقویتکنندههای» ویرایشگر بومی هستند.
تفاوت استراتژیک کلیدی در اینجاست:
- صفحهساز (مانند المنتور): ویرایشگر وردپرس را جایگزین میکند و شما را در اکوسیستم خود (Walled Garden) قفل میکند. خروجی آن کدهای اختصاصی خودش است.
- کتابخانه بلوکی (مانند Kadence): قابلیتهای ویرایشگر بومی (گوتنبرگ) را گسترش میدهد. خروجی آن همچنان کد استاندارد و پاک گوتنبرگ است.
این کتابخانهها، شکاف طراحی را پُر میکنند. آنها به ما اجازه میدهند ۹۰٪ از انعطافپذیری طراحی صفحهسازها را با حفظ ۹۵٪ از عملکرد و پاکیزگی کد گوتنبرگ به دست آوریم. این، راهحل بهینه و حرفهای برای آینده است.
سناریوی محتمل: همزیستی یا حذف کامل؟
حذف کامل به دلیل وجود میلیونها وبسایت فعال ساختهشده با صفحهسازها، تقریباً غیرممکن است. سناریوی محتمل، «همزیستی» اما با روندی مشخص است:
۱. پروژههای جدید (New Builds): آژانسهای حرفهای سئو و توسعهدهندگان آگاه به عملکرد (Performance-aware)، بهطور فزایندهای پروژههای جدید را با گوتنبرگ + یک کتابخانه بلوکی سبک خواهند ساخت. این انتخاب، مستقیماً به نفع «محتوای مردم-محور» (People-first content) است، زیرا سرعت و تجربه کاربری (UX) را در اولویت قرار میدهد.
۲. بازار DIY و طراحان بصری: صفحهسازها (بهخصوص المنتور) همچنان بر این بخش از بازار تسلط خواهند داشت. کاربرانی که دانش فنی ندارند و «سرعت در پیادهسازی بصری» را به «عملکرد فنی» ترجیح میدهند، در این اکوسیستم باقی میمانند.
۳. سایتهای قدیمی (Legacy Sites): میلیونها سایت موجود با صفحهسازها به حیات خود ادامه میدهند تا زمانی که «درد» ناشی از امتیازات پایین Core Web Vitals و عقب ماندن در رقابت سئو، هزینه سنگین «بازطراحی کامل» (Complete Redesign) با گوتنبرگ را توجیه کند.
نظر متخصصان: چرا گذار کامل کندتر از حد انتظار بوده است؟
گذار به گوتنبرگ کندتر از پیشبینی اولیه بوده است، که دلایل فنی و تجاری مشخصی دارد:
۱. اثر قفلشدگی (Vendor Lock-in): این بزرگترین مانع است. اگر سایتی با المنتور ساخته شده باشد، شما نمیتوانید بهسادگی آن را به گوتنبرگ «تبدیل» کنید. غیرفعال کردن المنتور منجر به از دست رفتن کامل محتوا و نمایش انبوهی از کدهای کوتاه (Shortcodes) میشود. گذار، نیازمند یک بازسازی کامل و پرهزینه است.
۲. بلوغ محصول (Product Maturity): صفحهسازها سالها زودتر شروع کردند. قابلیتهایی مانند Theme Builder, Pop-up Builder و کتابخانه عظیم ویجتهای آنها، بسیار بالغتر و (در حال حاضر) کاربرپسندتر از قابلیت Full Site Editing (FSE) در گوتنبرگ است. FSE قدرتمند است، اما منحنی یادگیری تندتری دارد.
۳. اینرسی بازار و نیروی انسانی: اکوسیستم بزرگی از طراحان وب، شغل خود را بر پایه المنتور و دیوی بنا کردهاند. این گروه مقاومت زیادی در برابر یادگیری یک ابزار جدید (گوتنبرگ) نشان میدهند، زیرا ابزار فعلی نیازهای طراحی آنها را (هرچند با هزینه عملکرد) برآورده میکند.
نتیجهگیری استراتژیک: گوتنبرگ، آینده «فنی» و «سئو-محور» وردپرس است. صفحهسازها به دلیل «راحتی بصری» و «اثر قفلشدگی» فعلاً در بازار باقی میمانند، اما هر بهروزرسانی جدید گوگل که بر تجربه کاربری و سرعت تأکید کند، یک میخ دیگر بر تابوت سلطه بلامنازع آنها خواهد بود.
آینده وردپرس: آیا گوتنبرگ به طور کامل صفحهسازها را «جایگزین» خواهد کرد؟
تحلیل ما در «وزیر سئو» نشان میدهد که ما شاهد «جایگزینی کامل» نخواهیم بود، بلکه شاهد یک «بخشبندی استراتژیک بازار» (Strategic Market Segmentation) خواهیم بود. گوتنبرگ بهعنوان راهحل بومی (Native)، استاندارد طلایی برای عملکرد، سئو تکنیکال و پروژههای جدید خواهد شد، در حالی که صفحهسازها جایگاه خود را در بخشهایی خاص (که در ادامه ذکر میشود) حفظ خواهند کرد.
نقش حیاتی افزونههای کمکی گوتنبرگ (Block Libraries)
این مهمترین عاملی است که آینده را رقم میزند. گوتنبرگ «هسته» (Core) بهتنهایی، همانطور که در آزمون عملی دیدیم، از نظر طراحی دارای شکافهایی (Gaps) است (مانند نبود اسلایدر بومی).
اینجاست که «کتابخانههای بلوکی» (Block Libraries) یا افزونههای کمکی گBTN (مانند Kadence Blocks, GenerateBlocks, Spectra) وارد میشوند. این افزونهها، «صفحهساز» نیستند؛ آنها «تقویتکنندههای» ویرایشگر بومی هستند.
تفاوت استراتژیک کلیدی در اینجاست:
- صفحهساز (مانند المنتور): ویرایشگر وردپرس را جایگزین میکند و شما را در اکوسیستم خود (Walled Garden) قفل میکند. خروجی آن کدهای اختصاصی خودش است.
- کتابخانه بلوکی (مانند Kadence): قابلیتهای ویرایشگر بومی (گوتنبرگ) را گسترش میدهد. خروجی آن همچنان کد استاندارد و پاک گوتنبرگ است.
این کتابخانهها، شکاف طراحی را پُر میکنند. آنها به ما اجازه میدهند ۹۰٪ از انعطافپذیری طراحی صفحهسازها را با حفظ ۹۵٪ از عملکرد و پاکیزگی کد گوتنبرگ به دست آوریم. این، راهحل بهینه و حرفهای برای آینده است.
سناریوی محتمل: همزیستی یا حذف کامل؟
حذف کامل به دلیل وجود میلیونها وبسایت فعال ساختهشده با صفحهسازها، تقریباً غیرممکن است. سناریوی محتمل، «همزیستی» اما با روندی مشخص است:
۱. پروژههای جدید (New Builds): آژانسهای حرفهای سئو و توسعهدهندگان آگاه به عملکرد (Performance-aware)، بهطور فزایندهای پروژههای جدید را با گوتنبرگ + یک کتابخانه بلوکی سبک خواهند ساخت. این انتخاب، مستقیماً به نفع «محتوای مردم-محور» (People-first content) است، زیرا سرعت و تجربه کاربری (UX) را در اولویت قرار میدهد.
۲. بازار DIY و طراحان بصری: صفحهسازها (بهخصوص المنتور) همچنان بر این بخش از بازار تسلط خواهند داشت. کاربرانی که دانش فنی ندارند و «سرعت در پیادهسازی بصری» را به «عملکرد فنی» ترجیح میدهند، در این اکوسیستم باقی میمانند.
۳. سایتهای قدیمی (Legacy Sites): میلیونها سایت موجود با صفحهسازها به حیات خود ادامه میدهند تا زمانی که «درد» ناشی از امتیازات پایین Core Web Vitals و عقب ماندن در رقابت سئو، هزینه سنگین «بازطراحی کامل» (Complete Redesign) با گوتنبرگ را توجیه کند.
نظر متخصصان: چرا گذار کامل کندتر از حد انتظار بوده است؟
گذار به گوتنبرگ کندتر از پیشبینی اولیه بوده است، که دلایل فنی و تجاری مشخصی دارد:
۱. اثر قفلشدگی (Vendor Lock-in): این بزرگترین مانع است. اگر سایتی با المنتور ساخته شده باشد، شما نمیتوانید بهسادگی آن را به گوتنبرگ «تبدیل» کنید. غیرفعال کردن المنتور منجر به از دست رفتن کامل محتوا و نمایش انبوهی از کدهای کوتاه (Shortcodes) میشود. گذار، نیازمند یک بازسازی کامل و پرهزینه است.
۲. بلوغ محصول (Product Maturity): صفحهسازها سالها زودتر شروع کردند. قابلیتهایی مانند Theme Builder, Pop-up Builder و کتابخانه عظیم ویجتهای آنها، بسیار بالغتر و (در حال حاضر) کاربرپسندتر از قابلیت Full Site Editing (FSE) در گوتنبرگ است. FSE قدرتمند است، اما منحنی یادگیری تندتری دارد.
۳. اینرسی بازار و نیروی انسانی: اکوسیستم بزرگی از طراحان وب، شغل خود را بر پایه المنتور و دیوی بنا کردهاند. این گروه مقاومت زیادی در برابر یادگیری یک ابزار جدید (گوتنبرگ) نشان میدهند، زیرا ابزار فعلی نیازهای طراحی آنها را (هرچند با هزینه عملکرد) برآورده میکند.
نتیجهگیری استراتژیک: گوتنبرگ، آینده «فنی» و «سئو-محور» وردپرس است. صفحهسازها به دلیل «راحتی بصری» و «اثر قفلشدگی» فعلاً در بازار باقی میمانند، اما هر بهروزرسانی جدید گوگل که بر تجربه کاربری و سرعت تأکید کند، یک میخ دیگر بر تابوت سلطه بلامنازع آنها خواهد بود.
سوالات متداول درباره مهاجرت به گوتنبرگ
آیا میتوانم المنتور را حذف کنم و محتوای قبلی را در گوتنبرگ داشته باشم؟
پاسخ کوتاه: خیر.
توضیح تخصصی: این بزرگترین چالش فنی در مهاجرت و مصداق بارز «قفلشدگی در پلتفرم» (Vendor Lock-in) است.
صفحهسازهایی مانند المنتور، محتوای شما را بهعنوان کدهای کوتاه (Shortcodes) یا ساختارهای داده JSON اختصاصی در پایگاه داده ذخیره میکنند. ویرایشگر گوتنبرگ قادر به تفسیر این کدهای اختصاصی نیست.
- نتیجه مستقیم: به محض غیرفعال کردن افزونه المنتور، تمام صفحات شما از کار افتاده و به انبوهی از کدهای غیرقابل استفاده یا متنهای بدون ساختار تبدیل میشوند.
- راهحل عملی: هیچ راهحل خودکار و قابل اعتمادی برای «تبدیل» محتوای المنتور به گوتنبرگ وجود ندارد. تنها مسیر صحیح، بازسازی کامل (Manual Rebuild) است. شما باید هر صفحه و نوشته را بهصورت دستی، بلوک به بلوک، در ویرایشگر گوتنبرگ از نو طراحی و ایجاد کنید.
توصیه استراتژیک: این فرآیند را بهعنوان یک «مهاجرت فنی» (Technical Migration) در نظر بگیرید، نه یک «بهروزرسانی ساده». این کار نیازمند برنامهریزی دقیق، تخصیص منابع و زمان کافی است.
بهترین افزونههای بلاک (Block Add-ons) برای گوتنبرگ کدامند؟
انتخاب افزونه کمکی، یک تصمیم استراتژیک بین «تعداد امکانات» و «حفظ عملکرد» است. هدف ما اضافه کردن قابلیتهای طراحی ضروری، بدون قربانی کردن سرعتی است که بهعنوان مزیت اصلی گوتنبرگ به دست آوردهایم.
بر اساس تجربه ما، سه افزونه برتر بازار که این تعادل را به بهترین شکل برقرار میکنند، عبارتند از:
۱. Kadence Blocks: * تحلیل: بهترین تعادل میان «امکانات غنی» و «عملکرد بهینه». این افزونه کتابخانه کاملی از بلوکهای بسیار کاربردی (مانند گالری پیشرفته، فرم تماس، نظرات مشتریان و جدول محتوا) را ارائه میدهد و کنترلهای طراحی آن بسیار قدرتمند و در عین حال سبک هستند. * بهترین گزینه برای: اکثر کاربران و کسبوکارها که به دنبال ترکیبی از سرعت و انعطافپذیری طراحی هستند.
۲. GenerateBlocks: * تحلیل: سبکترین و بهینهترین افزونه موجود در بازار. این افزونه عمداً تعداد کمی بلوک (مانند Container, Grid, Headline, Button) ارائه میدهد، اما هر یک از این بلوکها به شکلی باورنکردنی قابل سفارشیسازی هستند. * بهترین گزینه برای: توسعهدهندگان و متخصصان سئو که «عملکرد» و «کد پاک» اولویت مطلق آنهاست و حاضرند برای طراحی، کمی زمان بیشتر صرف کنند.
۳. Spectra (formerly UAG): * تحلیل: توسعهیافته توسط تیم Brainstorm Force (سازندگان پوسته Astra). این افزونه یک کتابخانه بسیار جامع و متنوع از بلوکهای از پیش طراحیشده ارائه میدهد که فرآیند طراحی را سریعتر میکند. * بهترین گزینه برای: کاربرانی که به دنبال راهاندازی سریع با استفاده از الگوهای آماده هستند و به اکوسیستم Astra علاقهمندند.
آیا گوتنبرگ برای ساخت فروشگاه ووکامرسی کافی است؟
پاسخ کوتاه: بله، کاملاً کافی و در حال حاضر، بهینهترین روش است.
توضیح تخصصی: ووکامرس (WooCommerce) در نسخههای جدید خود، یک گذار کامل به سمت معماری مبتنی بر بلوک داشته است. این یک تغییر بنیادی است که گوتنبرگ را از «کافی» به «ابزار ایدهآل» برای فروشگاهسازی تبدیل کرده است.
- بلوکهای هسته ووکامرس: اکنون تمام بخشهای کلیدی فروشگاه (صفحه محصول، سبد خرید، تسویه حساب) بهعنوان بلوکهای مجزای گوتنبرG در دسترس هستند.
- سفارشیسازی صفحه محصول: دیگر نیازی به Hookهای پیچیده PHP یا بازنویسی تمپلیت (Template Overriding) نیست. شما میتوانید با استفاده از بلوکهایی مانند «تصویر محصول»، «قیمت محصول» و «دکمه افزودن به سبد خرید»، صفحه محصول خود را مستقیماً در گوتنبرگ بچینید.
- بلوکهای سبد خرید و تسویه حساب: این مهمترین پیشرفت است. بلوکهای جدید Cart و Checkout به شما اجازه میدهند فرآیند تسویه حساب را (که حیاتیترین بخش برای CRO است) سفارشیسازی کنید؛ کاری که قبلاً بسیار دشوار بود.
- ترکیب با FSE: هنگامی که از گوتنبرگ به همراه یک پوسته بلوکی (Block Theme) و ویرایش کامل سایت (FSE) استفاده میکنید، میتوانید هدر، فوتر، صفحه فروشگاه و صفحات محصول را همگی در یک رابط واحد و بومی مدیریت کنید.
نتیجه: استفاده از گوتنبرگ و ووکامرس مبتنی بر بلوک، منجر به ساخت فروشگاههایی با سرعت بارگذاری بسیار بالاتر و کد تمیزتر نسبت به راهحلهای مبتنی بر صفحهساز میشود، که این امر مستقیماً بر سئو و نرخ تبدیل تأثیر مثبت میگذارد.
جمعبندی
این تحلیل جامع و آزمون عملی نشان داد که نبرد «گوتنبرگ در برابر صفحهسازها» یک برنده مطلق ندارد، بلکه یک «انتخاب استراتژیک» بر اساس اولویتهای پروژه شماست.
صفحهسازها (Page Builders)، سرعت در پیادهسازی بصری (Visual Implementation) و انعطافپذیری فوقالعادهای را ارائه میدهند. اما هزینه این راحتی، «کد مازاد» (Code Bloat)، وابستگی فنی شدید (Vendor Lock-in) و چالشهای جدی در دستیابی به امتیازات بالای Core Web Vitals است.
در مقابل، گوتنبرگ (Gutenberg) که اکنون با ویرایش کامل سایت (FSE) و کتابخانههای بلوکی قدرتمند (Block Libraries) تقویت شده، مسیر «بومی» و آینده وردپرس است. انتخاب گوتنبرگ، اولویت دادن به عملکرد فنی، سئو، تجربه کاربری «مردم-محور» (People-first) و مالکیت واقعی بر محتوا است.
توصیه نهایی ما در «وزیر سئو»: برای پروژههای جدی، فروشگاههای ووکامرسی و وبسایتهایی که ترافیک ارگانیک، اولویت اصلی آنهاست، استراتژی بلندمدت و بهینه، استفاده از گوتنبرگ است.